je moet je schamen

Publieke ruimte In de etalage (en op facebook en instagram) ligt alles wat iedereen mag zien en weten. Je komt rustig, stoer en sterk over. Je toont je mooiste, liefste, geliefdste en meest speciale kant. Bij jou lukt het allemaal, kreukels en krasjes zijn je vreemd. De relatie met je familie is fantastisch. Je hebt het allemaal super onder controle, althans die schijn weet je op te houden. Je hebt een rijke vriendenkring. Als de neiging om alleen maar perfect over te komen zo sterk is worstel je mogelijk met je kwetsbaarheid. Deze worsteling ken ik maar al te goed en heb me daar met vallen en opstaan een heel eind van bevrijd.

Achter gesloten deuren In het verborgen magazijn bewaar je geheimen, oud zeer, vermoeidheid, lusteloosheid en alles wat volgens jou niet wordt gewaardeerd of toegestaan door de mensen die jouw etalage zien. Alles wat het daglicht kennelijk niet kan verdragen wordt verstopt. Een pijnlijk zinnetje vanuit opvoeding luidt; ‘je moet je diep schamen’. AU. Zo ontstaan destructieve overlevingspatronen. Bijvoorbeeld als hard werken en naastenliefde kwaliteiten waren die hogelijk werden gewaardeerd, dan lijkt het niet toegestaan om openlijk egoïstisch of flierefluitend gedrag te laten zien. Je schaamt je daarvoor en gaat onbewust blozen, krijgt klamme handen, ruikt naar angstzweet en trekt je terug. Pijn die niet gevoeld mag worden gaat ‘ondergronds’. Je lijf blijft signalen geven om je te verlossen van de angst voor openlijke kwetsbaarheid. Waar geneer jij je voor? Waarbij denk je ‘ik ga nog liever dood dan dat ze daarachter komen?’ Je kunt bij het idee alleen al wel door de grond zakken van ellende.

Sociale afwijzing Schaamte heeft de positieve functie van sociaal smeermiddel, daarbij houden we elkaar in positieve zin binnen afgesproken of veronderstelde normen. Wat beoordelen we als goed en wat als slecht? En wie heeft de meetlat? Eerder schreef ik over schuldgevoel. Daarbij ben je bang iets verkeerd te hebben gedaan. Bij schaamte ben je bang dat je zelf verkeerd bent en dat voelt nog veel beroerder. Je hebt jezelf ingeprent dat je niet deugt. Mogelijk heb je de ervaring dat je uitgelachen werd of gekleineerd werd en dat wil je niet opnieuw meemaken. Je voelt je waardeloos, verlegen, etc.… Tot in je binnenste-binnenste pijnlijk aangetast en bang om er niet meer bij te horen. En uiteindelijk keur je jezelf af, zelfafwijzing lijkt comfortabeler dan dat anderen je afwijzen. Door de angst voor oordelen van anderen cijfer je jezelf te vaak weg, raak je geremd of perfectionistisch. Als we aandacht en betrokkenheid van dierbaren missen viert schaamte hoogtij. ‘ik ben het niet waard om van te houden en straks blijf ik alleen over’, blijkt dan een pijnlijke overtuiging die ook nog wordt geloofd. Is dit echt waar?

Kwetsbaarheid veilig delen Door meer van jezelf met alle plussen en minnen bloot te geven kunnen pantsers en maskers achterwege blijven. Je laat openlijk licht schijnen op onzekerheden en kwetsuren. Voor een kind zijn pesten, afkeuring, uitlachen of achterklap pijnlijke gedragingen die te akelig zijn om echt binnen te laten komen. Je creëert dan op jonge leeftijd overlevingsgedrag en dat is maar goed ook. De pijnlijke waarheid van toen heb je zodanig verdrongen en verdoofd dat je jezelf daar nu niet eens van bewust bent. Je schermt jezelf af met lijfelijke verkramping als gevolg. Je wapent je tegen mogelijke afkeuring uit angst voor herhaling van oud zeer. Schaamte is de diepe angst dat we niet goed genoeg zijn, dat we daarom geen liefde waard zijn en dat we er niet bij horen. Nu als volwassene kun je eventuele afkeuring of gemis aan affectieve bevestiging wel dragen. Hoe meer ik mijn eigenheid ten volle accepteer hoe meer ik respectvol ieders eigenheid accepteer.

Vrij in verbinding Geef anderen niet langer de macht en ook niet de plicht om jou goed of af te keuren. Het zinnetje ‘wat zullen ze wel niet van me denken?’ laat je achterwege. Je bent bereid om je kwetsbaar op te stellen. Welk gereedschap helpt je om de moed te hebben jezelf te laten zien met al je zon- en schaduwzijden? Hoe minder ik verborgen hoef te houden en hoe meer ik prijsgeef over mijn kwetsbaarheid, hoe minder verkramping dit met zich meebrengt en hoe minder energie het mij kost. Er komt steeds meer betrokkenheid, openheid, souplesse en innerlijke speelruimte. Naarmate eigenwaarde groeit vermindert gevoeligheid voor schaamte. Je luistert naar je eigen gevoelens en behoeften, neemt deze serieus en draagt er zorg voor. De zelfafwijzing wordt geleidelijk aan voltooid verleden tijd. Wie je ten diepste bent, je natuurlijke zelf, mag er in volle glorie zijn. Het masker waar je je achter schuil hield kan naar het magazijn. Er komt ruimte voor wederkerigheid, vertrouwen en open contact. Zelfafwijzing verschuift naar zelfliefde ❤️.