vrij in verbinding

Verlangen en gemis
Het diepste verlangen en grootste gemis gaat over twee basis-verlangens: enerzijds het verlangen naar samenzijn en je geliefd weten en anderzijds het verlangen naar autonomie op basis van zelfliefde. Als deze twee verlangens allebei vervuld worden gedijt een mens daar goed op.
Te veel autonome vrijheid of te veel aanhankelijke verbinding voelt uit de maat voor de omgeving en uiteindelijk ook voor jezelf. Kan het echt zo zijn dat je niemand nodig hebt om je compleet te voelen?  Als gezonde volwassene red je het toch prima in je uppie? Sommigen zijn zo gesteld op hun vrijheid dat ze relaties liefst uit de weg gaan. Voel je je dan echt bevrijd als je niks en niemand nodig hebt?
Ik geloof er niets van, het geldt in elk geval niet voor mij. Anderen moeten er net als ik juist niet aan denken te vaak alleen te zijn en hebben veel behoefte aan contact. Je alsmaar aanpassen om er maar bij te mogen horen doet ook geen goed? Voor te veel van het een of te veel van het ander betaal je op den duur een pijnlijke prijs. Ofwel afscheiding en isolement ofwel afhankelijkheid en claimgedrag. In dit blog richt ik me vooral op ‘collega-fawners en flockers’ en hun naasten.

Herkenning Fawn en Flock
Naast het bekende drietal vechten, vluchten en bevriezen is fawning ofwel vleien (pleasen) een vierde overlevingsstrategie als reactie op een stressvolle omgeving of schokkende gebeurtenis.
En flock (kudde, zwerm of troep) is de vijfde nauwelijks bekende reactie op trauma waarbij je instinctief de behoefte voelt om je urgent te verbinden met anderen voor veiligheid en steun.
Via een podcast van Albert Sonnevelt hoorde ik de term flock. Deze oer-impuls kun je vergelijken met dieren die in de groep blijven om roofdieren te ontwijken en comfort en afleiding in gezelschap zoeken. Buiten de kudde, de relatie, de familie, het team, het koor, de kerk, de buurt, kortom de groep kun je immers ten prooi vallen aan allerlei narigheid. De groep zorgt ervoor dat de kwetsbaren in hun midden worden beschermd. Als achtste kind van tien ken ik vele voordelen en ook nadelen van het samen leven in een groot gezin. Het voordeel van in de groep blijven vraagt als nadeel aanpassing aan de groepsnormen en waarden. Hoe blijf je dan trouw aan jezelf? Ligt de waarheid in het midden?

Gaat u maar voor
Vooral vrouwen kennen van oudsher het overlevingspatroon steun zoeken bij elkaar en hopen bij de groep te mogen (blijven) door alsmaar aardig te blijven. De behoeften van de ander krijgen steevast prioriteit boven de jouwe. Gaat u maar voor! Door tegen de klippen op te pleasen en tevreden te zijn met kruimels in de liefde. Door te pas en te onpas bij anderen aan te kloppen voor steun bij een pijnlijke gebeurtenis. Dit gebeurt overigens intuïtief en onbewust zolang er geen zelfonderzoek plaatsvindt. Dit patroon heeft je destijds geholpen, maar is nu niet meer noodzakelijk en werkt juist averechts. Meestal is er een crisis nodig om afscheid te nemen van behoeftige uitreiking naar mama’s armen in welke vorm dan ook om het onderbroken contact met je binnenwereld te herstellen. Je eigenheid komt meer en meer tevoorschijn. Je durft strijdbaar te zijn voor je behoeften, je stelt op tijd heldere grenzen, je neemt ook ongevraagd ruimte in en vraagt vrijmoedig hulp als dat wenselijk of nodig blijkt. Kortom, je verkleint afhankelijkheid van anderen en versterkt je eigen autonomie.
Je ervaart een prettige balans tussen alleen en samen zijn.

Aanraking als eerste levensbehoefte
De behoefte aan teder huid-op-huid-contact spreekt voor zich bij baby’s en kleine kinderen, maar deze behoefte verdwijnt niet bij volwassenen. Voor baby’s blijkt aanraking noodzakelijk voor overleving. Fysiek contact is niet meer strikt nodig als je op eigen benen staat. Door liefdevolle afgestemde aanraking voelt een mens zich welkom en gewaardeerd en dit bevordert het welbevinden. Zelfs de kleinste bevestigende aanraking geeft meteen al een ander gevoel. Geruststelling, troost, erkenning, aanmoediging en affectieve bevestiging geven een gevoel van diepe verbinding. Zonder zo’n liefdevolle bevestiging kun je je eenzaam voelen en met de ziel onder de arm verloren lopen.

Afscheid van hunkering naar verbinding
Bij een enkel lief woord kwamen (en komen soms nog) bij mij spontaan tranen. In ons grote gezin heb ik vroeger individuele aandacht als een affectief tekort ervaren. Ik wil er meteen vanuit loyaliteit achteraan zeggen dat ik vooral waarden heb meegekregen die ik van harte meeneem in mijn verdere leven zoals positiviteit, optimisme en saamhorigheid, die ik nog steeds van harte deel met mijn vier zussen en vier broers. Als volwassene heb je feitelijk geen geruststelling, bevestiging of goedkeuring meer nodig om te overleven. Dit kun je nog niet geloven en angst voor eenzaamheid en schaamte daarover houdt mensen in relaties die allang geen goed meer doen. Via allerlei uitingsvormen bedel je dan via omwegen naar liefde. Van zelfliefde en frank en vrij koersen op eigen voorkeuren en waarden is bij behoeftigheid van buitenaf nog geen sprake. Hoe ontwikkel je van kinderlijke behoeftigheid naar volwassen gedrag met gezonde behoeften? Terugkijkend was ik en gedraag ik me soms nog als een ‘cum laude afgestudeerde fawner en flocker’. Nu als 71-jarige vergeef ik mezelf voor al die keren dat ik te pas en te onpas mijn dramatische verhaal uitstortte, voor alle valse hoop gedrag, voor alle hunkerende uitreiking en voor het please-gedrag. Godzijdank komt er een moment dat je daar zelf zo’n ontiegelijke hekel aan krijgt en via bewustwording – zeker ook attent gemaakt door manlief – zoetjes aan mee stopt. En tegelijk begint met op een volwassen manier te voelen wat er te voelen valt, te erkennen van eigen behoeften en ervoor te zorgen dat deze worden ingevuld.

Freedom is just another word for nothing left to lose

Janis Joplin

Zelfverantwoordelijke zelfbepaling
Ik hoor het ‘mijn’ lieve supervisor Jannie van de VO (voortgezette opleiding na HBO) nog zeggen. Ik snapte totaal niet wat ze bedoelde en vond het nogal streng klinken. Nu ervaar ik zelfverantwoordelijke zelfbepaling als een diep weten. In mijn leven is er één 100% verantwoordelijk en dat ben ik zelf en ik mag ook zelf de paaltjes zetten daar waar het mij goeddunkt. Loyaliteit gaat over de diepgewortelde band met je familie. Integriteit gaat over trouw zijn aan jezelf. Belastende patronen van familie en kerk kun je achter je laten en ‘gereedschap’ voor het leven dat je wèl goed doet neem je van harte mee op je levenspad. Je verbindt je allereerst van top tot teen met jezelf en van daaruit met de ander. Je eigenstandige draagkracht groeit en je voelt je meer en meer thuis in je binnenwereld van waaruit je naar behoefte de buitenwereld in gaat.

Zelfkennis door contact met de ander
Via de ander leer je jezelf pas echt kennen en blijf je leren. Via toegewijde handen van de ander kun je jezelf echt voelen. Daar hoeven geen woorden aan te pas te komen. Mensen en situaties op mijn levenspad zijn er niet om me gelukkig te maken, maar helpen me bij bewustwording. Anderen houden me een spiegel voor. Soms vet irritant en een andere keer jaloersmakend. Mijn ervaringen en relaties komen niet om me te pesten maar juist om me te bevrijden van destructief gedrag. Hopelijk heb je als volwassene een stevige vertrouwensbasis ontwikkeld en kun je bij pijn en verlies ook jezelf troosten en evengoed troost vragen (in plaats van eisen). Het lied van Claudia de Breij is niet voor niets zo populair: Mag ik dan bij jou... Elk mens gun ik een vangnet, een veilige bedding in de wetenschap dat er voor je gezorgd wordt als het nodig is. En wederkerig: Jij mag ook bij mij. Ik heb echt geregeld anderen nodig om goed te gedijen. Geldt dat ook voor jou die deze tekst leest? Je gaat net als kinderen pas vrijuit de wijde wereld in als je erop kunt vertrouwen dat je op anderen kunt terugvallen als dat nodig blijkt. Vrijheid en verbinding gaan dan -over en weer-stromend hand in hand.

Gewoon er zijn is genoeg
Geluk is alleen in je eigenste binnenste te ervaren. Dit hoeft geen reden te zijn om relaties uit de weg te gaan. Zolang je beseft dat je een ander niet per se nodig hebt voor je geluk, relateer je op een gezonde manier. Philia ofwel vriendschapsliefde duidt in de haptonomie op respectvolle vriendelijke ontmoeting. Je maakt contact met je ogen, een glimlach en al dan niet met een aanraking en voelt aan wat in het samen zijn met de ander gepast is. Je hoeft de tas (de problemen, het lot, de pijn) van de ander niet te dragen. Dan maak je iemand juist klein. De ander is eigenaar van het probleem en heeft ook zelf, al is het nog onbewust, de oplossingsrichting. De kunst is iemand dit lot te laten en wel een luisterend oor te bieden Je hoeft niet ongevraagd te helpen of te adviseren. Je hoeft de ander echt niet te redden. Je kunt alleen jezelf redden, de spiegel die de ander biedt helpt daarbij. Je hoeft niets te doen. Aandachtig aanwezig zijn en blijven totdat er verbaal en non-verbaal een punt staat is genoeg. Voel maar eens of dit klopt voor jou als je hulp vraagt of biedt?

In essentie is er liefde, geen polariteit
Er bestaat geen tegendeel van liefde. Liefdevolle waarheid en waardigheid stroomt altijd en van nature door me heen. Los van ervaringen, pijntjes, emoties, overtuigingen, identificaties, et cetera.
En ook onafhankelijk van goedkeuring of bevestiging van buitenaf. Al wat niet ik is ben ik in wezen en al wat voorbijgaat ben ik niet zei Hein Stufkens. Deze wezenlijke essentie wordt ook wel het vormloze, onkwetsbare en onvergankelijke Zelf genoemd. Er zijn diverse benamingen voor: liefdesbron, kern, eenheid, bewustzijn, spirit, oneindig leven, ...
Deze drie metaforen worden gebruikt ter verduidelijking:
1. Het filmdoek blijft ongeacht wat erop wordt afgespeeld wat het is, de films trekken voorbij.
Ik weet nog wat een opluchting ik hierbij voelde toen deze metafoor werd gedeeld tijdens een retraite in Belgie bij Erik van Zuidam.
2. En de tweede: de blauwe hemel blijft al drijven er nog zoveel donkere of prachtige wolken voorbij. Deze gebruik ik veel in mijn hapto-praktijk om mensen uit te nodigen gedachten te laten komen en gaan zonder eraan vast te houden.
3. En de laatste metafoor gebruik ik bij sterke emoties die opkomen, even blijven en weer wegebben. Net als een golf die verdwijnt in de oneindige zee. 
Uiteindelijk zijn we in den beginne allemaal liefdevol geschapen naar gods evenbeeld. Ofwel we zijn broertjes en zusjes van god die liefst vrij in verbinding samen leven.

Ik wens je een vredig en gelukkig nieuw jaar
❤️ vrij in verbinding ❤️

Inspiratie:
- Echte connectie | Marissa van der Sluis
- Huidhonger | Bruno Müller-Oerlinghausen en Gabrielle Kiebgis
- Volwassen worden voor volwassenen | Elmer Hendrix
- Fawning | Ingrid Clyton
- Onderbroken | Jozien Wijnakker
- Diverse podcasts: onder meer van Albert Sonnevelt en Jan Bommerez