verdriet is nooit een eindstation

Treurende wilg 
De treurwilg staat symbool voor verlies, rouw en verdriet, maar ook voor veerkracht, flexibiliteit en creativiteit. De hangende takken symboliseren tranen, terwijl het natuurlijk vermogen om na het snoeien weer sterk uit te lopen symbool staat voor levenskunst om tegenslag te hanteren. En voor herwonnen veerkracht om zachtmoedig opnieuw te beginnen. Het dragen van een wilgentakje werd vroeger gebruikt als steun bij rouwverwerking. Ondanks zijn 'treurige' uiterlijk symboliseert de wilg ook kracht en flexibiliteit. De wilg leert je om mee te buigen met de stroom van het leven en de daarbij horende uitdagingen aan te gaan. De wilg is ook de boom van de onweerstaanbare kracht van wedergeboorte. Als kwetsende gebeurtenissen zijn achtergelaten en pijnlijke verliezen verwerkt ontstaat er ruimte voor een nieuw begin. ‘Een nieuwe lente. Een nieuw geluid’. 

Verdriet is nooit een eindstation
Dit is de titel van een boek van Jaane Krook in gesprek met psychiater en danstherapeut Charlotte Querido. Deze titel gebruik ik vaak. Vooral als mensen bang zijn dat als ze hun verdriet eenmaal toelaten dat het dan nooit meer ophoudt. Als er verdriet is, is er verdriet. Onlustgevoelens die op het diepste punt verdriet in zich dragen hoeven niet langer onderdrukt te worden. Groot verdriet, klein verdriet, elk gevolg van gekwetstheid telt mee. Verdriet kan voldragen verdriet worden. Mijn verdriet om vroegtijdig afgebroken zwangerschappen en onvervulde kinderwens woont niet meer bibberend en stokkend in mijn keel, maar rustig in mijn bekken. Het lot heeft beslist en dan blijft niets anders over dan aanvaarding en dat is iets anders dan berusting. De innerlijke kwetsuur is, zeker ook door patient te zijn bij haptotherapie, geheeld. De ‘gemaakte’ vriendelijkheid van buiten, die gepaard ging met innerlijke kou van binnen ligt al jaren achter me. Ook het keihard werken om innerlijke pijn te dempen behoort tot ver verleden. Af en toe doet dit litteken zeer, ook nu ik 71 ben, en dient de pijn zich bij een onverwacht gebeuren in volle glorie aan. Sluit ik mezelf dan buiten en ga ik ‘op alleen’ of kan ik in verbinding blijven? Durf ik mijn kwetsbaarheid openlijk te tonen en mijn moeite te delen? De ene keer wel en dan weer niet……… 

Liever geen waarom-vragen
Je hoeft echt niet meteen te weten waarom tranen opwellen. Je voelt verdriet en dat is wat het is. Waarom-vragen die bij de eerste tranen gesteld worden blokkeren juist de natuurlijke stroom.
Tranen helpen innerlijke kou smelten en verkramping verzachten. Huilen hoeft echt niet gepaard te gaan met drama of zelfmedelijden. Het mooie is dat verdriet overgaat door gewoonweg verdrietig te zijn. Juist het tegenhouden van opkomende tranen kan later last bezorgen en stagneert persoonlijke ontwikkeling. Je voelt je dan letterlijk terneergedrukt. Onderdrukt verdriet kan leiden tot de-pressie. Het werkzame ‘medicijn’ is juist ex-pressie, ofwel verdriet naar buiten brengen. En liefst ook delen met een ander die net als jijzelf erkenning geeft zodat je de pijn achter je kunt laten. Bij het zelf verantwoordelijkheid nemen voor je kwetsuren hoort ook hulp vragen als je daar behoefte aan hebt. 

De Regen
Hij komt wanneer hij komen moet, de regen
Geen bui, wat heet, geen druppel hou je tegen
Hij valt, hij mot, hij klettert neer in overvloed
Er valt geen druppel meer of minder dan er vallen moet.
Toon Hermans

Erkenning kracht en kwetsbaarheid
Als er sprake is van oud zeer kan het je geruststellen om te weten dat je nu wél de mogelijkheid hebt om je tranen liefdevol te ontvangen. Als volwassene kun je je zelf ontfermen over kwetsuren uit het verleden. De feitelijke pijnlijke situatie ligt allang achter je. Dit oud zeer herkennen en erkennen is genoeg. Je hoeft dit zeker niet opnieuw te beleven. Toen was er kennelijk geen tijd of aandacht voor verdriet. Nu mag stromen wat zich als vanzelf aandient. Soms word ik vroeg in de ochtend huilend wakker. Kennelijk heb ik dan overdag verdriet weggeslikt en tijdelijk geparkeerd. De kunst is om dan naar de impulsen van je lijf te luisteren en de beweging van je eigen wijze lijf te volgen. Bibberend, snikkend, tranend, schokschouderend, met de knuistjes in de ogen wrijvend of wat dan ook. Het lichaam liegt niet. Gevoelens komen en gaan als eb en vloed. Het vraagt moed om je kwetsbaarheid te uiten en te delen. Misschien ben je graag alleen met je verdriet of kies je iemand om het mee te delen. Liefst iemand die aandachtig eenpuntig luistert, je geborgenheid biedt en affectief bevestigt. Je voelt dan dat je er helemaal mag zijn zoals je bent, met al je kracht en kwetsbaarheid. En weer doorrrrrr.

Huilen is gezond
Nare emoties uiten in plaats van opkroppen zorgt ervoor dat je je na een huilbui een stuk beter voelt. De druk raakt van de ketel. In het eerste jaar van de haptonomie-opleiding huilde ik bij een liefdevolle aanraking vrijwel meteen en stopte ook weer direct als de ergste druk van de ketel was. Mag dat dan in dit grote gezelschap? Net zolang huilen totdat het helemaal genoeg voelt? Ja hoor, dat mag gerust. Maar dat kon ik toen nog niet geloven, durfde er niet op vertrouwen. Zoveel tijd en aandacht voor mij alleen was ik niet gewend als achtste telg uit een groot gezin. En ik was toch die stoere meid die niet moeilijk deed en kampioen was geworden in tranen meteen slikken of in mijn eentje in een kussen snikken. Dit idee en deze ervaring is gelukkig al jaren voltooid verleden tijd en het masker dat toen veiligheid bracht van onafhankelijke tante heb ik afgezet.

Huilen in gezelschap
Van tijd tot tijd voel ik me afhankelijk van troost, van een arm om me heen of in haptische termen van voelbare affectieve bevestiging. Ook al ben ik goed in mijn eentje stoppen-zitten-voelen, het daarnaast delen met dierbaren brengt me echt innerlijke rust. Wat een opluchting. Ben je dan een softie, een zwakkeling? Echt niet! Helaas wordt huilneiging in gezelschap nog vaak onderdrukt, weggepraat of weggelachen. Alsof je iets vreselijks doet, het feestje verpest en je wilt zelf ook niet als aansteller danwel huilebalk overkomen. Als tranen gewoon mogen stromen, stromen ze meestal maar korte tijd. En tranen die vrijuit stromen geven je lijf en ook het gezelschap waarin je verkeert een zucht van verlichting. Dus echt niet iets om je voor te schamen. Huilen in gezelschap is een uiting van emotie die kan leiden tot opluchting en een diepere band met anderen, omdat je kwetsbaarheid toont, hulp en steun vraagt en ook aanneemt.

Reactie van omgeving
De reactie van de omgeving is cruciaal en blijkt best lastig. De gebruiksaanwijzing van verdriet hebben we niet op de basisschool geleerd. En vanzelfsprekend bepaalt je huidige gedrag rondom verdriet, hoe je als kindje benaderd werd als je verdrietig was. Een betrokken empathische reactie schept ruimte om verdriet zonder gêne toe te laten. Maar te snel met zakdoekjes en glaasjes water komen is ook weer niet raadzaam. Alsof je een signaal geeft van ‘stop maar gauw’. Dit heeft vaak met de onhandigheid en het discomfort van de luisteraar te maken. Tranen die genegeerd worden geven een eenzaam gevoel en maken innerlijke zwaarte nog zwaarder. Je voelt de irritatie of het ongemak bij de ander, wil geen lastpost zijn en slikt maar gauw je tranen in. Als anderen je ongevraagd gaan helpen en adviseren voel je je nog kleiner worden. En ook aan mensen die tranen lastig vinden en meteen van alles voor je willen oplossen heb je weinig. De kunst is gewoonweg rustig ruimte laten voor de tranen van de ander en voor je eigen ongemak daarmee om even later zonder al te veel gedoe je bezigheden of het gesprek voort te zetten. 

Laat maar stromen
Gedeelde smart is halve smart en voert als vanzelf naar Gedeelde vreugd is dubbele vreugd.
Verdriet dat de ruimte krijgt, niet meer en niet minder, brengt emotionele bevrijding en gemoedsrust. Je neemt je kwetsuren serieus, zorgt voor heling, wat een ander er ook van vindt. Ik word in mijn vak wel eens gekscherend loodgieter genoemd. Als haptotherapeut help ik verstoppingen weer stromend te krijgen. Haptonomie is een mooie zachte methode om stap voor stap in contact te komen met al wat feitelijk lijfelijk te voelen valt en met de emoties en gevoelens die daarmee gepaard gaan. Tranen doen bevroren energie smelten en vrije energie door je lijf stromen tot onder in het bekken. Dat geeft tot verrassing van velen relatief snel een basisgevoel van innerlijke rust. En geeft vanuit draagkracht een gevoel van souplesse en veerkracht, benieuwd naar wat komen gaat en ruimte om te creëren waar je zin in hebt. Bij mij is dat schrijven. En bij jou? Door vrije stroming komt open ruimte voor energieke vitaliteit en voor wederkerig mededogen. Je bent vrij in verbinding met al je plussen en minnen en biedt de ander daartoe ook alle ruimte.

❤️ Vrij in Verbinding ❤️

Inspiratie
- Schrijven geeft kracht | Marelle Boersma
- Verdriet is nooit een eindstation | Charlotte C. Querido
- Master in happiness | Maartje Derksen
- Troostrijke tranen | Marianne Williamson
- Bevrijdende kracht van emoties | Riet Okken
- Onderbroken. Contact met je wijze lijf | Jozien Wijnakker