heldere grenzen

Aanpassen of begrenzen?
Heldere grenzen stellen draait om dynamisch evenwicht tussen zorg voor jezelf & zorg voor de ander. Twee polariteiten die continu balans zoeken. Alsmaar vriendelijk blijven naar je omgeving en je eigen behoeften verwaarlozen doet geen mens goed. En egoïstisch strijden voor je eigen hachje stuit mij tegen de borst. We kennen als mens twee fundamentele behoeften: autonomie & verbinding.
Ieder mens wil vrij zijn, eigen keuzes maken, zelf bepalen en zaken beïnvloeden. En tegelijk heeft elk mens behoefte aan verbinding en saamhorigheid. We willen ons geliefd voelen en als vanzelfsprekend bij onze relatie(s), familie en vriendengroep horen. De een neigt meer naar autonomie, de ander meer naar verbinding. Pas jij jezelf pleasenderwijs te veel aan uit angst voor verlating? Of begrens je op voorhand uit angst voor te veel intimiteit? Hoe meer je in verbinding bent met jezelf hoe gemakkelijker je heldere grenzen stelt in de maat die je goed doet. 

Harmonie & Conflict
Conflicten vermijden is net zomin handig als verongelijkt de strijd aangaan en blijven mokken.
Voor jezelf opkomen is niet hetzelfde als tegen de ander zijn. Een masker van aardigheid vormt geen basis voor oprecht contact. Opgekropte woede zorgt voor vermoeidheid die zelfs chronisch kan worden. De meesten die kampen met overspanning of burn-out hebben moeite met confronteren. Deze mensen hebben kennelijk ‘de gebruiksaanwijzing van boos’ onvoldoende van huis uit meegekregen. Harmonie is mooi, maar zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Ik bedoel natuurlijk niet de gewelddadige uiting van boosheid en haat. Wèl ben ik een groot voorstander van agressie in de vredelievende zin des woord voor behoud van vitaliteit. Agressie komt van het Latijnse ad gredere en betekent ergens op af gaan. Je maakt dan een vooruit-beweging om assertief voor jezelf en anderen op te komen. Niet tegen de ander maar voor jezelf. Door initiatief te tonen en het heft in eigen hand te nemen blijf je trouw aan jezelf en houd je je innerlijk vuur brandend. Je toont moed door letterlijk en figuurlijk te gaan staan voor je eigenheid.

“Ik ben okè en jij bent okè”

Thomas Harris (transactionele analyse)

Ongevraagd helpen
Ook als hulpverlener, mantelzorger, beste vriendin of lieve zus blijkt het in de praktijk nodig om op tijd duidelijke grenzen te stellen aan je dienstbaarheid. Je voelt je verplicht anderen hoe dan ook te helpen. Je ontleent daar waardering en trots aan. ‘Kijk eens mama, ik draag de hele wereld op mijn schouders’. Het lijkt altruïstisch maar hierachter schuilt egoïsme en dit gedrag leidt tot zelfverwaarlozing. ‘Jij moet mij goedkeuren voor mijn goeie gedrag’ is de achterliggende vraag. 
Jij en ik moeten helemaal niets. De ander niet méér helpen dan gevraagd wordt is echt genoeg.
Door ongevraagd te adviseren, te helpen of problemen over ter nemen benadruk je veronderstelde machteloosheid van de ander. Als helper raak je oververmoeid van het alsmaar geven (geefnemen) en de ander is nog afhankelijker geworden van redding van buiten in plaats van eigen kracht aan te boren. Dit kun je dan ook geen evenwaardige relatie meer noemen. Het gaat dus niet om het voeden van de machteloosheid maar om het benadrukken van en het appél doen op ieders natuurlijke potentie en eigen affectieve vermogens.

Ruimte innemen
Dit gaat over het beheren van de ruimte die jou goed doet. Je komt voor jezelf op zonder de ander tekort te doen. Dit gaat over de zorg voor je eigen behoefte in open contact met de ander. Geen kruisjes in je buik sparen. Telkens als je ‘toe maar’ of ‘laat maar’ denkt en jouw grens laat overschrijden doe je jezelf tekort en kun je verbeelden dat er een streepje in je buik komt. En bij het vijfde streepje een dwarse streep. Zo krijg je een heleboel kruisjes in je buik. Deze komen er meestal op het verkeerde moment op de verkeerde plaats en bij de verkeerde persoon heftig uit.
In plaats van toe maar of laat maar zeg je liefst meteen bijvoorbeeld ‘Dit heb ik liever niet, wil je alsjeblieft…’. Eventuele irritatie of boosheid krop je niet langer op. Er is geen onderdrukte boosheid en daardoor kun je op vriendelijke toon je grens aangeven en op tijd zeggen wat je te zeggen hebt. Dit bevordert open en eerlijke communicatie.

Gezonde grenzen
Om gezonde grenzen te stellen heb je nodig dat je de angst achterlaat dat je familie en vrienden kwijtraakt als je voor je eigen behoeften zorgt. Of de veelgehoorde angst de ander te kwetsen.
Je gaat voorbij aan je eigen angst voor afwijzing, voorbij aan de angst om als egoïst gezien te worden. Je leerde ooit dat je dienstbaar en onbaatzuchtig hoorde te zijn. Egoïsme is onbetamelijk en luiheid mag al helemaal niet. Ieder mens heeft het recht op initiatief en ook het recht op weigering. Durf je die vrijheid te nemen? Kun je een nee ontvangen? Ga je staan voor jouw waarden en behoeften? Niet met de ruggen tegen elkaar, maar juist in contact met de ander zeggen wat je te zeggen hebt. Voor een veilig thuisgevoel zijn duidelijke grenzen belangrijk. Als de afbakening te krap is, krijg ik het Spaans benauwd. Als de afbakening er nauwelijks is, voel je je aan de goden overgeleverd: wie zorgt er dan in dat grote open veld dan voor mij?

JA zeggen
Het draait meer om echt ja zeggen dan om nee zeggen. Kleur bekennen en benoemen wat jouw voorkeur is. Je uitspreken met alle risico van dien. De kunst is om je niet met andermans zaken te bemoeien maar juist zelf de volle verantwoordelijkheid te nemen voor je behoeften en welzijn.
Trouw aan jouw opvattingen, waarden en prioriteiten. Anders ben je alsmaar druk met de ander te beschermen, te beïnvloeden of te veranderen terwijl je je nauwelijks bezig houdt met je eigen zaak en schieten je eigen verlangens erbij in. Als ik meen te weten wat het beste voor jou is, dan is mijn aandacht bij jouw aangelegenheden. Wie zorgt er dan voor mij? Ikzelf in elk geval niet. En zaken waar niemand echt invloed op heeft daar kunnen we ons beter niet mee bemoeien. Zonde van de tijd en energie.

Moedig voorwaarts
Het vraagt moed om de ander respectvol te confronteren. Moed om op eigen benen te staan om je tijdsbesteding, leefruimte en prioriteiten te beheren. En zo nodig op te eisen om vitaal verder te kunnen. Het vraagt stevig zelfvertrouwen om je eigen waarde(n) en waarheid te leven. Moed om vrijuit je gedachten en gevoelens te delen en het vertrouwde ‘please-gedrag’ vaarwel te zeggen. Steeds weer balans zoeken tussen de lemniscaat alleen & samenzijn. Twee zijden van dezelfde medaille. Te veel ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken voelt niet echt goed. Te veel volgzaamheid en afhankelijkheid daarmee raak je jezelf kwijt. Het draait steeds weer om...

❤️ vrijheid in verbinding ❤️